San Pedro de Atacama - Salar de Uyuni - Potosi - Sucre - Cochabamba - La Paz
Hola iedereen!
Zoals gezegd zijn we na het sandboarden naar Laguna Cejar gegaan. In deze lagune zijn we eerst gestopt bij een zoutvlakte. Een mooi voorsmaakje van de grote zoutvlakten in Bolivia. Vervolgens een frisse duik in een zoetwatermeertje. Maar het hoogtepunt van deze uitstap was uiteraard het zwemmen in het zoutwatermeer. Het was best wel een opgave om op blote voeten over het harde zout heen te lopen om in het water zelf terecht te komen. Het zout is zo hard als steen en heel onregelmatig, hierdoor heeft het ons wel wat moeite gekost aangezien we natuurlijk geen wondjes wouden maken in onze voeten terwijl we op zout liepen. Eenmaal in het frisse water was het wel een zalige belevenis! Letterlijk gewoon jezelf achteruit leggen en het is net alsof je op een luchtmatras blijft drijven, maar dan zonder luchtmatras. Het water was zo zout dat je niet langer dan 15 minuten in het water kan blijven want je huis begint echt te prikken na een aantal minuten! Toen we uit het water kwamen en eenmaal opgedroogd, was ons hele lichaam versierd met zoutkristallen. (de foto's krijg ik nog per mail doorgestuurd maar dat zal nog even duren)
BOLIVIA - het land waar niet alleen de mensen kleurrijk zijn maar ook het landschap - een land vol schoonheid, prachtige natuur, heel vriendelijke/lachende mensen en oude geloven maar ook vol smerigheid
Salar de Uyuni
daags nadien begon onze trip naar de zoutvlakten van Bolivia. Met in totaal meer dan 10 000 vierkante km is dit de tweede grootste zoutvlakte ter wereld (ter vergelijking, volgens google is dat 1/3 van de oppervlakte van Belgie) en dat is dan enkel het stukje zout van de derde dag waar ik wat verder over zal vertellen. Impressionant! We hadden ondertussen nog wat mensen leren kennen en besloten de 3-daagse toer te doen met in totaal 15 mensen. 's Morgens al liep er wel wat mis, wij (Loes en Joline, de 2 nederlandse meisjes, en ik) werden een heel stuk later opgepikt door een ander busje dan waar onze vrienden mee gingen (en deze bus zat volgepakt met saaie mensen). Na een goed half uur rijden kwamen we aan bij de grens tussen Chili en Bolivia. Hier merkten we voor het eerst dat de traagheid der dingen in Chili niks vergeleken is met de efficientie (kuch kuch) van Bolivia. De grenspost was een klein kantoortje waar 1 persoon je paspoort controleerde (en met mij nog ongeveer 100 anderen) en 3 mensen er zaten op te kijken. Een beetje zoals dat bij ons gaat als je wegenwerkers bezig ziet ;-) . In ieder geval, na 'ik-heb-kweetniehoeveel-geduld' waren we al goed bevroren in onze woestijnkleren want we hadden er natuurlijk niet bij stilgestaan dat op +3000m het ineens heel koud kan worden. Om ons te wapenen tegen hoogteziekte hadden we cocabladeren gekocht. Als je deze tussen je wang en je tanden zet, helpen ze hoogteziekte te voorkomen - of toch minstens de symptomen wat te onderdrukken gedurende 4 uur. Na de formaliteiten zorgde de indeling over de jeeps voor enige kwade woorden van ons uit naar de chauffeurs want we hadden natuurlijk geboekt om bij onze vrienden te kunnen zitten en dat was plots niet mogelijk want 'de dame die jullie toer heeft geboekt heeft jullie bij een ander agentschap ingeschreven'. Goed, na wat gemekker besloten we er dan toch het beste van te maken, wetende dat we bij de meeste stops onze vrienden wel zouden zien en we natuurlijk gelukkig nog met ons 3en samen waren maar bovenal omdat dit tochsowieso een prachtige ervaring hoorde te worden. De eerste stop was bij een wondermooie lagune (laguna verde) waar de bergen in het water gereflecteerd waren. Vervolgens zagen we de 'vallei van Dali'. Midden in een zandwoestijn (die trouwens nog steeds ijzig koud was) waren lukraak wat rotsblokken neergekomen, de gids vertelde niks en kon met moeite antwoorden op de vragen dus we moesten het doen zonder kennis maar dat was niet zo erg aangezien we de prachtigste beelden op onze netvliezen geprojecteerd kregen. Nadien zijn we naar een warmwaterbron gegaan om wat te ontdooien. Dat moet die ene verdwaalde flamingo vast ook hebben gedacht... Nog die eerste dag gingen we verder naar 'Sol de Manana'. Een plek met vulkanische geysers. Nooit eerder heb ik iets beleefd dat tegelijk ontzettend mooi is en toch verschrikkelijk afschuwelijk. Hier begint het verhaal waarom ik de hieropvolgende dagen heel emotioneel ben geweest. De grond onder onze voeten was geel, blauw, groen en rood van kleur, dit omwille van de verschillende mineralen en gassen aanwezig. De penetrante geur van zwavel op 3900m hoogte zorgde ervoor dat het erg moeilijk werd om te ademen. Maar het uitzicht was fantastisch mooi. Overal rondom zag je rookpluimen uit de grond stijgen, de meest onwaarschijnlijke kleuren, pruttelende modderbaden,... prachtig om zien en om foto's te maken. Wat Joline en ik dan ook als echte fotografen aan het doen waren. Loes kwam naar ons toe en zonder waarschuwing verdween de grond onder haar voeten en zakte ze in de kokende massa tot aan haar knieen. Ik ga jullie de gruwelijkste details besparen en mijn verhaal een beetje oppoetsen voor de gevoelige lezers. Joline hielp haar haar schoenen en broek uit te doen terwijl ik zo snel mogelijk (in zwavelgas en op hoogte) ging rennen om hulp te halen. Wat de komende minuten gebeurde is allemaal een beetje wazig geworden, maar ik bracht water aan om haar benen schoon en koel te spoelen, iedereen die kon kwam helpen. Verder kon ik weinig meer doen dan Loes moed inspreken en haar afleiden van het zicht op haar benen en de walgelijke pijn. Na enige tijd zijn we met de jeep een 20-tal minuten verdergereden naar een eerste hulp post aan een zoutmijn/fabriek. Hier kreeg ze de eerste hulp en pijnmedicatie die verdekke lang duurde vooraleer die begon te werken. Hier werd ons verteld dat dit zeker niet de eerste keer was dat het gebeurde. Onze gids heeft helemaal niet gewaarschuwd. Ik betwijfel of die man uberhaupt kon spreken... Na enkele uren gingen Joline en Loes met een andere jeep naar een ziekenhuis in Uyuni. Ik koos ervoor om de toer zonder hen toch verder te zetten. Hoe prachtig de omgeving ook was, ik heb er niet ten volle van kunnen genieten omdat ik me te veel zorgen maakte en steeds als ik mijn ogen sloot flashbacks kreeg. Ik geloof dat ik ongeveer om 18u 's avonds terug bij de rest van de toer ben aangekomen, flauw van de honger (want enkel ontbijt gehad) en eindelijk de klop van de emotie heb ik gegeten en ben vroeg gaan slapen maar kon me niet verwarmn (-10 graden buiten). Een nieuwe dag, tijd om in te halen wat we (ik en 3 saaie mensen in mijn jeep) daags voorheen hadden gemist. We stonden vroeg op en gingen naar een lagune met een hele hoop flamingo's. De rest van de dag hebben we nog massaal veel lagunes bezocht. Prachtig hoe de mineralen ervoor zorgen dat het water echt van kleur veranderde, ook de bergen hadden een heel mooi kleurenpallet. Bij een van de stops kwamen we opnieuw bij grote rotsblokken uit. 1 van de formaties had de vorm van een boom, super speciaal. We zijn ook ergens gestopt bij een vulkaan (toen had ik het erg lastig dus heb er eigenlijk niet veel van gezien want ik kon mezelf niet uit de jeep hijsen). En ergens in de namiddag kwamen we bij een spoorweg uit die in het midden van die vlakte liep. Heel bizar, maar wel leuke foto's opgeleverd. De omgeving die dag was prachtig, we sloten af door te overnachten in een hostel volledig gemaakt uit zout. Dat klinkt veel cooler dan het eigenlijk was :) De bakstenen zagen eruit als witte bakstenen maar waren blijkbaar dus van zout. En verder lag er zout op de vloer in de kamer wat niet erg handig was want je moest natuurlijk wel je backpack daar neerzetten. Verder wel een fijne hostel aangezien in het midden een bar was geinstalleerd. De andere vrienden zijn van hun hostel naar het mijne gekomen en samen hebben we ons verdriet wel wat kunnen verdrinken. Dag 3 was meteen ook de laatste dag van de toer. We stonden om 4u op (dat wil zeggen na 2uurtjes slaap) om naar het hoogtepunt van deze trip te gaan, namelijk de zoutvlakten te zien bij zonsopgang. De zoutvlakte zelf is echt immens groot en het lijkt wel een beetje een enorme sneeuwvlakte. Er is werkelijk niets om je heen behalve witte vlakte (een nieuw moment van nietig zijn). De zon maakte een prachtige show van kleuren, het leek wel speciaal voor ons gedaan. Na het schouwspel reden we verder de zoutvlakten in om uit het niets, in the middle of nowhere, een cactuseiland tegen te komen. Voor een prijsje kon je het 'eiland' bezoeken. Best wel ferm omdat je dus in een oneindige witte vlakte plots enorm veel hele grote cactussen ziet. Goed, na 10 minuutjes heb je dat dan ook wel weer gehad en wil je eigenlijk liever terug concentreren op dat zout. Na de lunch zijn we ergens gestopt om de bekende perspectieffoto's te maken. Was ik alweer kwaad op mijn gids en erg teleurgesteld, ik had hem namelijk 5 keer gevraagd zeker bij die andere 2 jeeps te willen stoppen met de rest van de vriendengroep zodat we de foto's samen konden maken en die chauffeur heeft dat gewoon vertikt te doen waardoor ik opgezadeld zat met mensen die ik niet leuk vond en die mij ook niet fantastisch vonden aangezien ik niet in een bijzonder sociale bui was gedurende die dagen. Mijn camera heeft door een voor mij onbekende reden beslist om telkens slechts 1 object scherp te stellen waardoor mijn foto's niet fantastisch goed gelukt zijn, maar de foto's die de andere meisjes hebben genomen zouden ze nog doorsturen. Na het fotorondje zijn we verder gegaan naar een of ander museum waar je toch niet in kon, vervolgens gaan lunchen in een of ander stinked dorpje en ten slotte naar een treinenkerkhof. Voor mij zat het boeiendste er dan al op dus ik begon echt naar het einde van de toer te verlangen zodat ik naar het ziekenhuis kon gaan om de meisjes te bezoeken. Na nog wat ellendige file kwamen we in de late namiddag aan in het stadje Uyuni. Daar was net een bizarre stoet aan de gang voor Goede Vrijdag. Ik vond het een heel bevreemdend gebeuren, vowassenen en kinderen liepen op blote voeten en droegen een paars gewaad met puntmuts, erg gelijkend op de Ku-klux-clan. Alex (een jongen die we leerden kennen in Valparaiso en sinds dan met ons mee reisde) wachtte hier op mij zodat we samen naar het ziekenhuis konden. Eens we daar aankwamen zijn al mijn emoties losgebarsten, ben ik in het huilen geschoten en was ik overmand door blijdschap toen ik de meisjes weer zag. We hebben die avond nog een film gekeken en de volgende dag wat spelletjes gespeeld. Loes heeft voornamelijk 2egraads brandwonden en een stukje 3e graad op haar onderbenen en de bovenkant van haar voeten. Na 7 of 8 dagen ziekenhuis in Uyuni heeft ze een vlucht naar huis moeten nemen op doktersadvies. Momenteel is ze veilig terug in Nederland en zal ze nog een 3-tal maanden moeten herstellen van de verwondingen die ze heeft opgelopen. Ik heb een dag na de toer een bus genomen naar Potosi, Joline is enkele dagen later naar Sucre gegaan en daar hebben we samen weer de draad opgepikt.
Potosi - de mijnen
Na een 4 uur durende gammelkarbuservaring, ben ik toegekomen in Potosi, 4000m hoogte. De eerste keer alleen na ongeveer 3 weken in groep deed eigenlijk wel even deugd. Het was een goede tussendoor om even de gedachten en gevoelens weer te ordenen en terug te kunnen genieten van mijn reis. Ik ben slechts 2 dagen in Potosi gebleven aangezien er naast het bezoeken van de mijnen niets te beleven valt. De stad moet ooit wel mooi geweest zijn maar is nu in een staat van verval. Op paasdag zelf ben ik dan die mijnen gaan bezoeken. Wilson, een kerel van vooraan de 30 was mijn gids. Hij begon op 9-jarige leeftijd te werken in deze mijnen. Hij is trouwens niet de enige. Potosi telt ongeveer 140 000 inwoners, waarvan min of meer 10 000 mannen en kinderen nu nog in deze mijnen werken om zilver, koper en zink te winnen. Gemiddeld sterft een mijnwerker rond de leeftijd van 48 jaar door de slechte gassen en ,stoffen die zijn longen aantasten (ook roken en drinken de meesten buitensporig veel). In het koloniale tijdperk stierven gemiddeld 2000 mijnwerkers per jaar, deze tijd zijn dat er ongeveer 12 per jaar. De arbeidsomstandigheden zijn nog steeds erbarmelijk en je kan je niet voorstellen hoe prehistorisch die mijnen zijn als je het niet met je eigen ogen ziet. Ze werken 8 uur per dag voor een amrtierig loon (afhankelijk of je zelfstandig of in loondienst werkt - min of meer 120 euro per maand, kan wat meer of wat minder zijn). Om de tunnels in de berg te maken gebruiken ze dynamiet. Dit is in Potosi vrij verkrijgbaar, iedereen jong en oud kan op straat dynamiet kopen. De tunnels zelf zijn erg laag, ik ben al geen grote en moest me dikwijls in ongemakkelijke bochten wringen om verder te lopen. Het is moeilijk om je voor te stellen dat je dan ondertussen nog een metalen bak op rails moet trekken of duwen. Denk bij die metalen bakken zoals je ze kan zien in de tekenfilms, 1 bak bevat ongeveer 1 ton, er zijn 2 mensen nodig om te duwen en 2 om te trekken. Vele van de sterfgevallen gebeuren als de tunnel naar beneden gaat en de mijnwerkers de bak niet kunnen onder controle houden en eronder belanden. De mijnwerkers aanhangen verschillende geloven, een deel van hen is katholiek en een deel van hen is quechua. Op Pasen werd er niet of nauwelijks gewerkt in de mijnen. De christenen vierden Pasen en de Quechua-gelovigen waren naar een lokale voetbalmatch gaan kijken vertelde Wilson mij. Quechua is een taal maar ook een aloude geloofsovertuiging die nog van de inca's afkomstig is. Ze aanbidden verscheidene goden waarvan Pachamama (Moeder Aarde) de allerbelangrijkste is. Zij staat voor alles wat leven is en zorgt voor vruchtbaarheid. Om die reden offeren de mijnwerkers llama's aan de ingang van de mijnen en gebruiken llamabloed om de wanden aan de ingang te bestrijken, het zal hun voorspoed en veel mineralen brengen. Het is belangrijk steeds in even paren te offeren want oneven aantallen brengen ongeluk. Binnenin de mijnen, in het hart van de berg, staat een beeld namelijk El Tio: de god van de onderwereld. Het beeld is gemaakt uit klei, heeft wat weg van een duivel en heeft een hele grote, uit proportie voorgestelde geslachtsorganen. Hij brengt bescherming/vruchtbaarheid en vernietiging. Elke eerste en laatste vrijdag van de maand gaan de mijnwerkers aan deze god ook offers brengen om hem gunstig te stemmen. Ze geloven dat als ze dit niet doen El Tio vernieling zal brengen. Ze offeren cocabladeren, sigaretten en alcohol. Hoe puurder de alcohol, hoe puurder de mineralen die El Tio zal schenken. De gids had een flesje alcohol van 96° bij. Uiteraard moesten wij ook offeren om de mijnwerkers voorspoed te brengen en moesten we ook 2 slokken van de alcohol drinken. Ik geloof dat de mijnwerkers daardoor ook wel een beetje getikt worden, 96° pure alcohol, neem het van mij aan: vanaf dan weet je precies waar je slokdarm loopt en waar je maag begint. Na enkele uren in de pikdonkere, stinkende mijnen was ik erg gelukkig het daglicht weer te kunnen zien. Het is moeilijk voor te stellen hoe mensen hier 40 jaar dag in dag uit kunnen werken in deze berg. (mijn camera was plat, ik krijg de foto's nog per mail doorgestuurd op een later moment)
Sucre
Na een 4uur durende rit in een compartido (dat is een taxi die je met anderen deelt) kwam ik aan in het mooie Sucre. De hoofdstad van Bolivia deed me denken aan Madrid. Behalve de vrouwtjes in felle kleuren die je overal ziet lopen, geloof je niet dat je in Bolivia bent. De stad bestaat uit allemaal mooie, witte, koloniale gebouwen. Echt prachtig! Ik vond hier de ideale gelegenheid om wat te genieten en te relaxen. Een dagje manicure/pedicure en een 80-minuten durende massage. Heerlijk. Hier merkte ik dan weer wel dat ik aan de andere kant van de wereld zat. De man heeft zijn massage'salon' achterin een kamertje in een grote garage. Beetje bizar, maar de massage zelf was geweldig. Hij heeft een medisch diploma, begon met je rug te kraken, wisselde dan deep tissue en drukpuntmassage af. 's Avonds kon ik me dan geweldig Nederlands voelen want het was koningsnacht en het hele hostel was oranje gekleurd. Het was een heel fijn feestje! Op zondag hebben we een "minibus" genomen naar Tarabuco, een plaatsje op anderhalf uur rijden waar een artisanale markt was. Het minibusje was echt mini, de banken stonden zo kort bij elkaar dat het onmogelijk was om je voeten op de grond te zetten, je moest je knieen omhooghouden want er was te weinig plek. Het marktje zelf was wel echt de moeite! Enorm kleurrijk! Wel was het moeilijk om naar alle vuiligheid te kijken. Mensen plassen midden op straat, alles wat ze eten, verpakkingen, noem maar op laten ze ook gewoon op straat vallen. De stank wisselde gelukkig wel af met de heerlijke "ik-kijg-water-in-de-mond-geur" die kwam van alle gerechten die vrouwtjes in lange rokken aan het bereiden waren op straat. Veel gekocht dus heb net vanuit La Paz een pakketje naar huis gestuurd :). Terug in Sucre zijn we de laatste dag naar een dinopark geweest. Hadden we ons laten aanraden dor een Amerikaan die enorm enthousiast vertelde. Daar eenmaal aangekomen (in een minibusje met plaats deze keer maar de zijdeur kon/ging niet dicht) viel het mij nogal tegen. Wat wel echt heel ferm was: er is een "muur" waar je heel veel echte dinosaurusvoetsporen kan zien. Miljoenen jaren oud!
Cochabamba
Samen met Joline namen we een verschrikkelijk oncomfortabele nachtbus (zonder wc :( ) naar Cochabamba. Hier viel weinig te beleven. De reden waarom we hierheen kwamen was om de reis naar La Paz te breken en we hadden horen vertellen dat hier ook een hele leuke artisanale markt was. In werkelijkheid was het stukje artisanaal beperkt, maar de zwarte markt met fake merkkledij enorm groot. We hebben een uur lopen zoeken naar een plaatsje om te lunchen. De hostel zelf was erg smerig dus we wouden zelfs niet douchen omdat we dachten dat we er viezer zouden uitkomen dan ingaan. Het enige wat wel leuk was om te zien in het Christusbeeld. 'Cristo de la Concordia' is met zijn 40meter hoogte iets groter dan het beeld in Rio de Janeiro (38m), en is het tweede grootste Christusbeeld ter wereld. Het staat op een berg en kijkt uit over de stad. Erg mooi uitzicht. Aangezien we alles dan al op 1 dag hadden gezien, besloten we een nacht te annuleren en namen we de bus naar La Paz.
La Paz
Deze busrit zou 7 uur moeten duren, maar we deden er 10 uur over waardoor we om half 1 's nachts pas toekwamen. Ons laatste eten was alweer het ontbijt geweest en op de bus enkele koekjes dus zij we met honger gaan slapen. De goede nachtrust in privekamer met privedouche en het ontbijt in de hostel heeft gelukkig heel veel goed gemaakt. La Paz is een hele grote stad met enorm veel luchtpollutie. Telkens je een berg oploopt (de stad ligt op 3600m hoogte!) ben je snel buiten adem maar begin je ook de longen uit je lijf te hoesten omdat je constant uitlaatgassen aan het inademen bent. Met zijn 1 miljoen inwoners is de stad voor mij net wat te groot. Al hebben we geluk dat onze hostel in een leuke buurt zit. Fijne restaurantjes om te lunchen en te dineren (want we hebben zelf geen keuken deze keer). Enkele dagen geleden heb ik een broodje llama gegeten. Weinig bijzonder van smaak moet ik toegeven. Gisteren at Joline een llamasteak, het vlees is nogal taai en er zit geoon erg weinig smaak aan. Maar dus ook niet slecht te noemen :) Ook hier in de buurt zit de heksenmarkt van La Paz. Je kan hier allerlei stenen en kruiden vinden. Het meest bizarre wat hier ophangt is echter we de llamafoetussen. Men koopt deze foetussen om te begraven op de plek waar men een huis gaat bouwen. Een offer voor Pachamama, het zal voorspoed brengen. Toppunt van plezier tot hiertoe was zonder meer de Yungasweg of camino de la muerte ("Death Road"). Een oude onverharde weg die 64km steil naar beneden gaat en in totaal ongeveer 3300m daalt. Deze weg is vandaag bijna niet meer in gebruik voor het gewone verkeer omdat er een nieuwe weg is aangelegd die een pak veiliger is. Vroeger kwamen namelijk ongeveer 200 a 300 mensen per jaar om op deze weg. Tegenwoordig is de camino de la muerte voornamelijk een route die met de moutainbike heel veel plezier en pijnlijke handen geeft. Oorspronkelijk was ik niet van plan deze uitstap te doen omdat ik wat bang was dat er wat zou gebeuren (jaarlijks sterven er gemiddeld 2 toeristen op de 25000 per jaar). De weg zelf is bezaaid met stenen en is niet breder dan 4m. Er zijn bijna geen vangrails waardoor je aan je linkerkant een duizelingwekkend dal hebt. De omgeving is prachtig mooi, de uitzichten zijn werkelijk fantastisch! Behalve zadelpijn en pijn in de handen en polsen (van het remmen en de schokken) hou ik hier een geweldige herinnering aan over! (de actiefoto's staan op een cd-rom, dus kan ik pas plaatsen als ik eens in een hostel kom waar een computer is want in mijn tablet zit geen cd-lezer.
Straks nemen we het vliegtuig naar Rurrenabaque. Vanaf morgen doen we daar een jungleuitstap die 3 dagen zal duren. Alweer een avontuur in het vooruitzicht!
Vele groetjes en tot gauw!
(de verhalen over straathonden, wcpapier, blond zijn en mate houden jullie nog te goed - mijn verhaal is nu al zo lang:) )
Zoals gezegd zijn we na het sandboarden naar Laguna Cejar gegaan. In deze lagune zijn we eerst gestopt bij een zoutvlakte. Een mooi voorsmaakje van de grote zoutvlakten in Bolivia. Vervolgens een frisse duik in een zoetwatermeertje. Maar het hoogtepunt van deze uitstap was uiteraard het zwemmen in het zoutwatermeer. Het was best wel een opgave om op blote voeten over het harde zout heen te lopen om in het water zelf terecht te komen. Het zout is zo hard als steen en heel onregelmatig, hierdoor heeft het ons wel wat moeite gekost aangezien we natuurlijk geen wondjes wouden maken in onze voeten terwijl we op zout liepen. Eenmaal in het frisse water was het wel een zalige belevenis! Letterlijk gewoon jezelf achteruit leggen en het is net alsof je op een luchtmatras blijft drijven, maar dan zonder luchtmatras. Het water was zo zout dat je niet langer dan 15 minuten in het water kan blijven want je huis begint echt te prikken na een aantal minuten! Toen we uit het water kwamen en eenmaal opgedroogd, was ons hele lichaam versierd met zoutkristallen. (de foto's krijg ik nog per mail doorgestuurd maar dat zal nog even duren)
BOLIVIA - het land waar niet alleen de mensen kleurrijk zijn maar ook het landschap - een land vol schoonheid, prachtige natuur, heel vriendelijke/lachende mensen en oude geloven maar ook vol smerigheid
Salar de Uyuni
daags nadien begon onze trip naar de zoutvlakten van Bolivia. Met in totaal meer dan 10 000 vierkante km is dit de tweede grootste zoutvlakte ter wereld (ter vergelijking, volgens google is dat 1/3 van de oppervlakte van Belgie) en dat is dan enkel het stukje zout van de derde dag waar ik wat verder over zal vertellen. Impressionant! We hadden ondertussen nog wat mensen leren kennen en besloten de 3-daagse toer te doen met in totaal 15 mensen. 's Morgens al liep er wel wat mis, wij (Loes en Joline, de 2 nederlandse meisjes, en ik) werden een heel stuk later opgepikt door een ander busje dan waar onze vrienden mee gingen (en deze bus zat volgepakt met saaie mensen). Na een goed half uur rijden kwamen we aan bij de grens tussen Chili en Bolivia. Hier merkten we voor het eerst dat de traagheid der dingen in Chili niks vergeleken is met de efficientie (kuch kuch) van Bolivia. De grenspost was een klein kantoortje waar 1 persoon je paspoort controleerde (en met mij nog ongeveer 100 anderen) en 3 mensen er zaten op te kijken. Een beetje zoals dat bij ons gaat als je wegenwerkers bezig ziet ;-) . In ieder geval, na 'ik-heb-kweetniehoeveel-geduld' waren we al goed bevroren in onze woestijnkleren want we hadden er natuurlijk niet bij stilgestaan dat op +3000m het ineens heel koud kan worden. Om ons te wapenen tegen hoogteziekte hadden we cocabladeren gekocht. Als je deze tussen je wang en je tanden zet, helpen ze hoogteziekte te voorkomen - of toch minstens de symptomen wat te onderdrukken gedurende 4 uur. Na de formaliteiten zorgde de indeling over de jeeps voor enige kwade woorden van ons uit naar de chauffeurs want we hadden natuurlijk geboekt om bij onze vrienden te kunnen zitten en dat was plots niet mogelijk want 'de dame die jullie toer heeft geboekt heeft jullie bij een ander agentschap ingeschreven'. Goed, na wat gemekker besloten we er dan toch het beste van te maken, wetende dat we bij de meeste stops onze vrienden wel zouden zien en we natuurlijk gelukkig nog met ons 3en samen waren maar bovenal omdat dit tochsowieso een prachtige ervaring hoorde te worden. De eerste stop was bij een wondermooie lagune (laguna verde) waar de bergen in het water gereflecteerd waren. Vervolgens zagen we de 'vallei van Dali'. Midden in een zandwoestijn (die trouwens nog steeds ijzig koud was) waren lukraak wat rotsblokken neergekomen, de gids vertelde niks en kon met moeite antwoorden op de vragen dus we moesten het doen zonder kennis maar dat was niet zo erg aangezien we de prachtigste beelden op onze netvliezen geprojecteerd kregen. Nadien zijn we naar een warmwaterbron gegaan om wat te ontdooien. Dat moet die ene verdwaalde flamingo vast ook hebben gedacht... Nog die eerste dag gingen we verder naar 'Sol de Manana'. Een plek met vulkanische geysers. Nooit eerder heb ik iets beleefd dat tegelijk ontzettend mooi is en toch verschrikkelijk afschuwelijk. Hier begint het verhaal waarom ik de hieropvolgende dagen heel emotioneel ben geweest. De grond onder onze voeten was geel, blauw, groen en rood van kleur, dit omwille van de verschillende mineralen en gassen aanwezig. De penetrante geur van zwavel op 3900m hoogte zorgde ervoor dat het erg moeilijk werd om te ademen. Maar het uitzicht was fantastisch mooi. Overal rondom zag je rookpluimen uit de grond stijgen, de meest onwaarschijnlijke kleuren, pruttelende modderbaden,... prachtig om zien en om foto's te maken. Wat Joline en ik dan ook als echte fotografen aan het doen waren. Loes kwam naar ons toe en zonder waarschuwing verdween de grond onder haar voeten en zakte ze in de kokende massa tot aan haar knieen. Ik ga jullie de gruwelijkste details besparen en mijn verhaal een beetje oppoetsen voor de gevoelige lezers. Joline hielp haar haar schoenen en broek uit te doen terwijl ik zo snel mogelijk (in zwavelgas en op hoogte) ging rennen om hulp te halen. Wat de komende minuten gebeurde is allemaal een beetje wazig geworden, maar ik bracht water aan om haar benen schoon en koel te spoelen, iedereen die kon kwam helpen. Verder kon ik weinig meer doen dan Loes moed inspreken en haar afleiden van het zicht op haar benen en de walgelijke pijn. Na enige tijd zijn we met de jeep een 20-tal minuten verdergereden naar een eerste hulp post aan een zoutmijn/fabriek. Hier kreeg ze de eerste hulp en pijnmedicatie die verdekke lang duurde vooraleer die begon te werken. Hier werd ons verteld dat dit zeker niet de eerste keer was dat het gebeurde. Onze gids heeft helemaal niet gewaarschuwd. Ik betwijfel of die man uberhaupt kon spreken... Na enkele uren gingen Joline en Loes met een andere jeep naar een ziekenhuis in Uyuni. Ik koos ervoor om de toer zonder hen toch verder te zetten. Hoe prachtig de omgeving ook was, ik heb er niet ten volle van kunnen genieten omdat ik me te veel zorgen maakte en steeds als ik mijn ogen sloot flashbacks kreeg. Ik geloof dat ik ongeveer om 18u 's avonds terug bij de rest van de toer ben aangekomen, flauw van de honger (want enkel ontbijt gehad) en eindelijk de klop van de emotie heb ik gegeten en ben vroeg gaan slapen maar kon me niet verwarmn (-10 graden buiten). Een nieuwe dag, tijd om in te halen wat we (ik en 3 saaie mensen in mijn jeep) daags voorheen hadden gemist. We stonden vroeg op en gingen naar een lagune met een hele hoop flamingo's. De rest van de dag hebben we nog massaal veel lagunes bezocht. Prachtig hoe de mineralen ervoor zorgen dat het water echt van kleur veranderde, ook de bergen hadden een heel mooi kleurenpallet. Bij een van de stops kwamen we opnieuw bij grote rotsblokken uit. 1 van de formaties had de vorm van een boom, super speciaal. We zijn ook ergens gestopt bij een vulkaan (toen had ik het erg lastig dus heb er eigenlijk niet veel van gezien want ik kon mezelf niet uit de jeep hijsen). En ergens in de namiddag kwamen we bij een spoorweg uit die in het midden van die vlakte liep. Heel bizar, maar wel leuke foto's opgeleverd. De omgeving die dag was prachtig, we sloten af door te overnachten in een hostel volledig gemaakt uit zout. Dat klinkt veel cooler dan het eigenlijk was :) De bakstenen zagen eruit als witte bakstenen maar waren blijkbaar dus van zout. En verder lag er zout op de vloer in de kamer wat niet erg handig was want je moest natuurlijk wel je backpack daar neerzetten. Verder wel een fijne hostel aangezien in het midden een bar was geinstalleerd. De andere vrienden zijn van hun hostel naar het mijne gekomen en samen hebben we ons verdriet wel wat kunnen verdrinken. Dag 3 was meteen ook de laatste dag van de toer. We stonden om 4u op (dat wil zeggen na 2uurtjes slaap) om naar het hoogtepunt van deze trip te gaan, namelijk de zoutvlakten te zien bij zonsopgang. De zoutvlakte zelf is echt immens groot en het lijkt wel een beetje een enorme sneeuwvlakte. Er is werkelijk niets om je heen behalve witte vlakte (een nieuw moment van nietig zijn). De zon maakte een prachtige show van kleuren, het leek wel speciaal voor ons gedaan. Na het schouwspel reden we verder de zoutvlakten in om uit het niets, in the middle of nowhere, een cactuseiland tegen te komen. Voor een prijsje kon je het 'eiland' bezoeken. Best wel ferm omdat je dus in een oneindige witte vlakte plots enorm veel hele grote cactussen ziet. Goed, na 10 minuutjes heb je dat dan ook wel weer gehad en wil je eigenlijk liever terug concentreren op dat zout. Na de lunch zijn we ergens gestopt om de bekende perspectieffoto's te maken. Was ik alweer kwaad op mijn gids en erg teleurgesteld, ik had hem namelijk 5 keer gevraagd zeker bij die andere 2 jeeps te willen stoppen met de rest van de vriendengroep zodat we de foto's samen konden maken en die chauffeur heeft dat gewoon vertikt te doen waardoor ik opgezadeld zat met mensen die ik niet leuk vond en die mij ook niet fantastisch vonden aangezien ik niet in een bijzonder sociale bui was gedurende die dagen. Mijn camera heeft door een voor mij onbekende reden beslist om telkens slechts 1 object scherp te stellen waardoor mijn foto's niet fantastisch goed gelukt zijn, maar de foto's die de andere meisjes hebben genomen zouden ze nog doorsturen. Na het fotorondje zijn we verder gegaan naar een of ander museum waar je toch niet in kon, vervolgens gaan lunchen in een of ander stinked dorpje en ten slotte naar een treinenkerkhof. Voor mij zat het boeiendste er dan al op dus ik begon echt naar het einde van de toer te verlangen zodat ik naar het ziekenhuis kon gaan om de meisjes te bezoeken. Na nog wat ellendige file kwamen we in de late namiddag aan in het stadje Uyuni. Daar was net een bizarre stoet aan de gang voor Goede Vrijdag. Ik vond het een heel bevreemdend gebeuren, vowassenen en kinderen liepen op blote voeten en droegen een paars gewaad met puntmuts, erg gelijkend op de Ku-klux-clan. Alex (een jongen die we leerden kennen in Valparaiso en sinds dan met ons mee reisde) wachtte hier op mij zodat we samen naar het ziekenhuis konden. Eens we daar aankwamen zijn al mijn emoties losgebarsten, ben ik in het huilen geschoten en was ik overmand door blijdschap toen ik de meisjes weer zag. We hebben die avond nog een film gekeken en de volgende dag wat spelletjes gespeeld. Loes heeft voornamelijk 2egraads brandwonden en een stukje 3e graad op haar onderbenen en de bovenkant van haar voeten. Na 7 of 8 dagen ziekenhuis in Uyuni heeft ze een vlucht naar huis moeten nemen op doktersadvies. Momenteel is ze veilig terug in Nederland en zal ze nog een 3-tal maanden moeten herstellen van de verwondingen die ze heeft opgelopen. Ik heb een dag na de toer een bus genomen naar Potosi, Joline is enkele dagen later naar Sucre gegaan en daar hebben we samen weer de draad opgepikt.
Potosi - de mijnen
Na een 4 uur durende gammelkarbuservaring, ben ik toegekomen in Potosi, 4000m hoogte. De eerste keer alleen na ongeveer 3 weken in groep deed eigenlijk wel even deugd. Het was een goede tussendoor om even de gedachten en gevoelens weer te ordenen en terug te kunnen genieten van mijn reis. Ik ben slechts 2 dagen in Potosi gebleven aangezien er naast het bezoeken van de mijnen niets te beleven valt. De stad moet ooit wel mooi geweest zijn maar is nu in een staat van verval. Op paasdag zelf ben ik dan die mijnen gaan bezoeken. Wilson, een kerel van vooraan de 30 was mijn gids. Hij begon op 9-jarige leeftijd te werken in deze mijnen. Hij is trouwens niet de enige. Potosi telt ongeveer 140 000 inwoners, waarvan min of meer 10 000 mannen en kinderen nu nog in deze mijnen werken om zilver, koper en zink te winnen. Gemiddeld sterft een mijnwerker rond de leeftijd van 48 jaar door de slechte gassen en ,stoffen die zijn longen aantasten (ook roken en drinken de meesten buitensporig veel). In het koloniale tijdperk stierven gemiddeld 2000 mijnwerkers per jaar, deze tijd zijn dat er ongeveer 12 per jaar. De arbeidsomstandigheden zijn nog steeds erbarmelijk en je kan je niet voorstellen hoe prehistorisch die mijnen zijn als je het niet met je eigen ogen ziet. Ze werken 8 uur per dag voor een amrtierig loon (afhankelijk of je zelfstandig of in loondienst werkt - min of meer 120 euro per maand, kan wat meer of wat minder zijn). Om de tunnels in de berg te maken gebruiken ze dynamiet. Dit is in Potosi vrij verkrijgbaar, iedereen jong en oud kan op straat dynamiet kopen. De tunnels zelf zijn erg laag, ik ben al geen grote en moest me dikwijls in ongemakkelijke bochten wringen om verder te lopen. Het is moeilijk om je voor te stellen dat je dan ondertussen nog een metalen bak op rails moet trekken of duwen. Denk bij die metalen bakken zoals je ze kan zien in de tekenfilms, 1 bak bevat ongeveer 1 ton, er zijn 2 mensen nodig om te duwen en 2 om te trekken. Vele van de sterfgevallen gebeuren als de tunnel naar beneden gaat en de mijnwerkers de bak niet kunnen onder controle houden en eronder belanden. De mijnwerkers aanhangen verschillende geloven, een deel van hen is katholiek en een deel van hen is quechua. Op Pasen werd er niet of nauwelijks gewerkt in de mijnen. De christenen vierden Pasen en de Quechua-gelovigen waren naar een lokale voetbalmatch gaan kijken vertelde Wilson mij. Quechua is een taal maar ook een aloude geloofsovertuiging die nog van de inca's afkomstig is. Ze aanbidden verscheidene goden waarvan Pachamama (Moeder Aarde) de allerbelangrijkste is. Zij staat voor alles wat leven is en zorgt voor vruchtbaarheid. Om die reden offeren de mijnwerkers llama's aan de ingang van de mijnen en gebruiken llamabloed om de wanden aan de ingang te bestrijken, het zal hun voorspoed en veel mineralen brengen. Het is belangrijk steeds in even paren te offeren want oneven aantallen brengen ongeluk. Binnenin de mijnen, in het hart van de berg, staat een beeld namelijk El Tio: de god van de onderwereld. Het beeld is gemaakt uit klei, heeft wat weg van een duivel en heeft een hele grote, uit proportie voorgestelde geslachtsorganen. Hij brengt bescherming/vruchtbaarheid en vernietiging. Elke eerste en laatste vrijdag van de maand gaan de mijnwerkers aan deze god ook offers brengen om hem gunstig te stemmen. Ze geloven dat als ze dit niet doen El Tio vernieling zal brengen. Ze offeren cocabladeren, sigaretten en alcohol. Hoe puurder de alcohol, hoe puurder de mineralen die El Tio zal schenken. De gids had een flesje alcohol van 96° bij. Uiteraard moesten wij ook offeren om de mijnwerkers voorspoed te brengen en moesten we ook 2 slokken van de alcohol drinken. Ik geloof dat de mijnwerkers daardoor ook wel een beetje getikt worden, 96° pure alcohol, neem het van mij aan: vanaf dan weet je precies waar je slokdarm loopt en waar je maag begint. Na enkele uren in de pikdonkere, stinkende mijnen was ik erg gelukkig het daglicht weer te kunnen zien. Het is moeilijk voor te stellen hoe mensen hier 40 jaar dag in dag uit kunnen werken in deze berg. (mijn camera was plat, ik krijg de foto's nog per mail doorgestuurd op een later moment)
Sucre
Na een 4uur durende rit in een compartido (dat is een taxi die je met anderen deelt) kwam ik aan in het mooie Sucre. De hoofdstad van Bolivia deed me denken aan Madrid. Behalve de vrouwtjes in felle kleuren die je overal ziet lopen, geloof je niet dat je in Bolivia bent. De stad bestaat uit allemaal mooie, witte, koloniale gebouwen. Echt prachtig! Ik vond hier de ideale gelegenheid om wat te genieten en te relaxen. Een dagje manicure/pedicure en een 80-minuten durende massage. Heerlijk. Hier merkte ik dan weer wel dat ik aan de andere kant van de wereld zat. De man heeft zijn massage'salon' achterin een kamertje in een grote garage. Beetje bizar, maar de massage zelf was geweldig. Hij heeft een medisch diploma, begon met je rug te kraken, wisselde dan deep tissue en drukpuntmassage af. 's Avonds kon ik me dan geweldig Nederlands voelen want het was koningsnacht en het hele hostel was oranje gekleurd. Het was een heel fijn feestje! Op zondag hebben we een "minibus" genomen naar Tarabuco, een plaatsje op anderhalf uur rijden waar een artisanale markt was. Het minibusje was echt mini, de banken stonden zo kort bij elkaar dat het onmogelijk was om je voeten op de grond te zetten, je moest je knieen omhooghouden want er was te weinig plek. Het marktje zelf was wel echt de moeite! Enorm kleurrijk! Wel was het moeilijk om naar alle vuiligheid te kijken. Mensen plassen midden op straat, alles wat ze eten, verpakkingen, noem maar op laten ze ook gewoon op straat vallen. De stank wisselde gelukkig wel af met de heerlijke "ik-kijg-water-in-de-mond-geur" die kwam van alle gerechten die vrouwtjes in lange rokken aan het bereiden waren op straat. Veel gekocht dus heb net vanuit La Paz een pakketje naar huis gestuurd :). Terug in Sucre zijn we de laatste dag naar een dinopark geweest. Hadden we ons laten aanraden dor een Amerikaan die enorm enthousiast vertelde. Daar eenmaal aangekomen (in een minibusje met plaats deze keer maar de zijdeur kon/ging niet dicht) viel het mij nogal tegen. Wat wel echt heel ferm was: er is een "muur" waar je heel veel echte dinosaurusvoetsporen kan zien. Miljoenen jaren oud!
Cochabamba
Samen met Joline namen we een verschrikkelijk oncomfortabele nachtbus (zonder wc :( ) naar Cochabamba. Hier viel weinig te beleven. De reden waarom we hierheen kwamen was om de reis naar La Paz te breken en we hadden horen vertellen dat hier ook een hele leuke artisanale markt was. In werkelijkheid was het stukje artisanaal beperkt, maar de zwarte markt met fake merkkledij enorm groot. We hebben een uur lopen zoeken naar een plaatsje om te lunchen. De hostel zelf was erg smerig dus we wouden zelfs niet douchen omdat we dachten dat we er viezer zouden uitkomen dan ingaan. Het enige wat wel leuk was om te zien in het Christusbeeld. 'Cristo de la Concordia' is met zijn 40meter hoogte iets groter dan het beeld in Rio de Janeiro (38m), en is het tweede grootste Christusbeeld ter wereld. Het staat op een berg en kijkt uit over de stad. Erg mooi uitzicht. Aangezien we alles dan al op 1 dag hadden gezien, besloten we een nacht te annuleren en namen we de bus naar La Paz.
La Paz
Deze busrit zou 7 uur moeten duren, maar we deden er 10 uur over waardoor we om half 1 's nachts pas toekwamen. Ons laatste eten was alweer het ontbijt geweest en op de bus enkele koekjes dus zij we met honger gaan slapen. De goede nachtrust in privekamer met privedouche en het ontbijt in de hostel heeft gelukkig heel veel goed gemaakt. La Paz is een hele grote stad met enorm veel luchtpollutie. Telkens je een berg oploopt (de stad ligt op 3600m hoogte!) ben je snel buiten adem maar begin je ook de longen uit je lijf te hoesten omdat je constant uitlaatgassen aan het inademen bent. Met zijn 1 miljoen inwoners is de stad voor mij net wat te groot. Al hebben we geluk dat onze hostel in een leuke buurt zit. Fijne restaurantjes om te lunchen en te dineren (want we hebben zelf geen keuken deze keer). Enkele dagen geleden heb ik een broodje llama gegeten. Weinig bijzonder van smaak moet ik toegeven. Gisteren at Joline een llamasteak, het vlees is nogal taai en er zit geoon erg weinig smaak aan. Maar dus ook niet slecht te noemen :) Ook hier in de buurt zit de heksenmarkt van La Paz. Je kan hier allerlei stenen en kruiden vinden. Het meest bizarre wat hier ophangt is echter we de llamafoetussen. Men koopt deze foetussen om te begraven op de plek waar men een huis gaat bouwen. Een offer voor Pachamama, het zal voorspoed brengen. Toppunt van plezier tot hiertoe was zonder meer de Yungasweg of camino de la muerte ("Death Road"). Een oude onverharde weg die 64km steil naar beneden gaat en in totaal ongeveer 3300m daalt. Deze weg is vandaag bijna niet meer in gebruik voor het gewone verkeer omdat er een nieuwe weg is aangelegd die een pak veiliger is. Vroeger kwamen namelijk ongeveer 200 a 300 mensen per jaar om op deze weg. Tegenwoordig is de camino de la muerte voornamelijk een route die met de moutainbike heel veel plezier en pijnlijke handen geeft. Oorspronkelijk was ik niet van plan deze uitstap te doen omdat ik wat bang was dat er wat zou gebeuren (jaarlijks sterven er gemiddeld 2 toeristen op de 25000 per jaar). De weg zelf is bezaaid met stenen en is niet breder dan 4m. Er zijn bijna geen vangrails waardoor je aan je linkerkant een duizelingwekkend dal hebt. De omgeving is prachtig mooi, de uitzichten zijn werkelijk fantastisch! Behalve zadelpijn en pijn in de handen en polsen (van het remmen en de schokken) hou ik hier een geweldige herinnering aan over! (de actiefoto's staan op een cd-rom, dus kan ik pas plaatsen als ik eens in een hostel kom waar een computer is want in mijn tablet zit geen cd-lezer.
Straks nemen we het vliegtuig naar Rurrenabaque. Vanaf morgen doen we daar een jungleuitstap die 3 dagen zal duren. Alweer een avontuur in het vooruitzicht!
Vele groetjes en tot gauw!
(de verhalen over straathonden, wcpapier, blond zijn en mate houden jullie nog te goed - mijn verhaal is nu al zo lang:) )
Potosí reminds me of mijn prille jeugd want in mijn lagere schooltijd onderhielden we correspondentie met lekenhelpers die daar ontwikkelingshulp deden bij de mijnen..
Groetjes,
Kristin
Ik wens haar een spoedig herstel en hoop dat jij zelf je hele reis ongeschonden doorkomt!
Kristin
bedankt voor jouw verhaal en zorg daar goed voor jezelf!
dikke zoen! anne
blijven schrijven hé
Rita
grtjs
En verder ... genieten van al dat moois en de toffe contacten.